Recent afgestudeerd met een opmerkelijke scriptie op een van de wetenschapsgebieden die de KNOB behartigt? Of begeleider van zo’n getalenteerde student? Tot 1 maart a.s. kunnen jonge onderzoekers voor de KNOB Stimuleringsprijs worden voorgedragen. In juni wordt de winnaar tijdens de feestelijke uitreiking bekend gemaakt. De prijs bestaat uit een zilveren erepenning (de “Six-penning”) en een jaarlidmaatschap van onze Bond. Bovendien heeft het bestuur aan de prijs een geldbedrag van € 500,- verbonden. De prijswinnaar wordt daarnaast uitgenodigd een bewerking van het onderzoek als artikel in het Bulletin KNOB te publiceren.

De winnaar van de KNOB Stimuleringsprijs 2023 voor nieuw academisch talent is Lara Reyniers van de Vrije Universiteit Brussel met haar scriptie 'Salvage and reuse of construction materials in Brussels from 1900 to 1960. Tracing materials sourced from demolition works for the North-South Junction'. In haar scriptie gaat Reyniers in op een thema dat de laatste jaren hier en daar opduikt in architectuurhistorisch onderzoek en het erfgoedveld, het is de keerzijde van de medaille van bouwen: sloop. De periode die Reyniers onder de loep neemt kennen we vooral als een tijd van grootschalige vernieuwingen en nieuwbouw, maar ook van de opkomst van monumentenzorg. Dat onderzoek naar sloop ten behoeve van cityvorming nieuw licht kan werpen op de bouwpraktijk en omgang met oude materialen en gebouwen toont Reyniers overtuigend aan. Het is een moderne architectuurgeschiedenis die we nog niet kennen. Ze weet uit een grote diversiteit aan bronmateriaal de informatie te halen waarmee ze een verhaal vertelt dat zich uitstrekt van het ambacht van slopers, met alle materiele, technische en procedurele kenmerken die daarbij horen, tot het stedenbouwkundig en erfgoed beleid van de stad. Voorts wordt ook de ruimtelijke inbedding ervan in de stad inzichtelijk gemaakt. Er komt van alles voorbij, van goed gebruikt fotomateriaal tot fragmentendepots en economische modellen voor sloop. Door de systematische aanpak weet ze dat te verbinden tot een samenhangend en goed geschreven verhaal. Reyniers is daarmee geen sloper maar een bouwer die goed gebruik maakt van oude en moderne materialen en technieken; eentje waar de architectuurgeschiedenis rijker van wordt. De thematiek, het onderwerp en de aanpak passen goed bij de geschiedenis en het werkveld van de KNOB, heeft actualiteitswaarde en de resultaten werpen een nieuw licht op het bouwen en ordenen in de eerste helft van de twintigste eeuw.

Gezien de hoge kwaliteit van de genomineerden gaat de Six-penning dit jaar niet naar één maar naar twee onderzoekers, een primeur in de historie van de KNOB Stimuleringsprijs. De winnaars van de KNOB Stimuleringsprijs voor nieuw academisch talent zijn Aimée Albers (Vrije Universiteit Amsterdam) met haar scriptie 'De creatieve correctie' en Tom Packet (Vrije Universiteit Brussel) met zijn scriptie 'Horta in Amerika'. De twee winnaars toonden in hun onderzoek eigen denkkracht en een voorbeeldig gebruik van de theorie. De Corona-pandemie lijkt de studenten niet in hun archiefonderzoek te hebben belemmerd. Voor andere studenten zijn hun scripties voorbeeld stellend in opbouw en formulering. De jury is ervan overtuigd dat deze twee winnaars een fraaie academische toekomst wacht. De jury wil niet onvermeld laten dat de scripties van de genomineerden Caroline Van Doren, Margot Missoorten en Jakob Frateur van zeer hoge kwaliteit zijn. Deze onderzoeken verdienen een eervolle vermelding.

Welke rol speelde de vroegchristelijke kunst voor de vroeg-20ste-eeuwse esthetiek van het modernisme? Deze verrassende vraag onderzocht Jasper Van Parys van de Universiteit Gent in zijn masterscriptie Remembering Other Beauty die de jury onder voorzitterschap van dr. Petra Brouwer (Universiteit van Amsterdam) op 5 april jl. met de KNOB Stimuleringsprijs 2018/2019 honoreerde. De auteur toont een grote motivatie om zijn op het eerste gezicht vaak onwaarschijnlijke hypothesen te onderbouwen en haalt daarvoor alles uit de kast. De scriptie is helder van structuur, houdt voortdurend focus, maar is ook genuanceerd en getuigt van een indrukwekkende eruditie. Het onderzoek biedt interessante perspectieven in verdere verbreding en verdieping van de studie naar de vroege periode van het modernisme, bijvoorbeeld naar de rol van het nationalisme en het ultramontanisme.

Op vrijdag 17 maart jl. werd in de Lutherse kerk in Utrecht voor de vierde keer de Stimuleringsprijs voor nieuw onderzoekstalent van de Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige Bond (KNOB) uitgereikt. Er waren vier masterscripties genomineerd door de jury. Winnaar was Agnes Kersten, met haar onderzoek Het ontstaan van het Nederlandse Rijkswegennet 1795-1940. Planning, ontwerp en uitvoering naar de oorsprong van het meest bepalende netwerk van de Nederlandse infrastructuur. Daarin laat zij zien hoe er al sinds de Napoleontische tijd in Nederland is nagedacht over een systematisch wegennet. Uiteindelijk leidde dit tot het beroemde Rijkswegenplan van 1927. ‘De scriptie van Agnes Kersten kan geplaatst worden binnen de toenemende aandacht vanuit onderzoek en beleid voor het ruimtelijk erfgoed. Onderzoek op dit terrein, voor zover dat gedaan werd, was lange tijd vooral het domein van de geografische en ingenieursdisciplines. Het is waardevol dat nu ook vanuit kunsthistorisch perspectief naar dit erfgoed wordt gekeken’, aldus juryvoorzitter prof. dr. Bernard Colenbrander. Het onderzoek werd begeleid door de Universiteit van Amsterdam.

Op vrijdag 13 maart 2015 werd bij de Universiteit van Amsterdam voor de derde keer de Stimuleringsprijs voor nieuw onderzoekstalent van de Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige Bond (KNOB) uitgereikt. Er waren vier masterscripties genomineerd door de jury. Winnaar was Minke Walda, met haar onderzoek naar de ruimtelijke gevolgen en de omgang met economische neergang en krimp in de steden Hoorn en Enkhuizen in de periode 1650-1850. ‘Het is een bijzondere studie, omdat Walda er in slaagt een historisch onderzoek ook relevant te maken voor de analyse van eigentijdse ontwikkelingen. Krimp vindt immers vandaag de dag in allerlei regio’s in ons land plaats. Dat vormt een uitdaging van formaat’, aldus juryvoorzitter Marie-Thérèse van Thoor. Het onderzoek werd begeleid door de Vrije Universiteit Amsterdam.